Właściwa izolacja i wentylacja w trosce o ciepły dach

Poddasze użytkowe stawia szczególne wymagania pokryciu i izolacji [fot.: Roben]

kliknij aby powiększyć

Oprócz samego pokrycia, najważniejsze czynniki chroniące przed przenikaniem ciepła poprzez dach to dwuwarstwowa termoizolacja i prawidłowa wentylacja dachu.

W sezonie grzewczym jednym z największych problemów jest uciekające z domu ciepło, przez co rośnie zużycie energii, a wraz z nim – rachunki. Dlatego zawczasu powinniśmy zadbać o odpowiednie ocieplenie ścian, a także – z czego nie zawsze zdajemy sobie sprawę – dachu, ponieważ przez dach może uciekać na zewnątrz od 10% aż do 25% całego ciepła, które przenika przez przegrody.

Rozmieszczona pomiędzy oraz pod krokwiami warstwa wełny szklanej lub mineralnej zmniejszy ucieczkę ciepła. Aby nie zamokła i nie straciła swoich właściwości, dach musimy jeszcze odpowiednio wentylować. Ważne jest samo pokrycie. Zastosowanie ciężkich materiałów, takich jak dachówki ceramiczne, które wolno oddają ciepło, pozytywnie wpływa na utrzymanie korzystnej temperatury w pomieszczeniach.

Dwuwarstwowa kołderka z wełny

Ocieplenie dachu, które ma największy wpływ na minimalizację strat ciepła, zaleca się wykonać z wełny szklanej lub mineralnej, ze względu na korzystne parametry techniczne oraz niewielki ciężar. W kontekście wykonawstwa, ważne jest przede wszystkim właściwe rozmieszczenie izolacji oraz dostosowanie jej do funkcji, jaką pełni poddasze. W zależności od tego, czy jest ono zaadaptowane na przestrzeń mieszkalną, pełni tylko rolę strychu lub jest tam pozostawiona przestrzeń niezagospodarowana, inne są wytyczne odnośnie wykonania termoizolacji.

• Gdy poddasze jest nieużytkowe, warstwę materiału izolacyjnego można ułożyć poziomo, zostawiając powyżej zimną strefę – mówi Piotr Gałajda, kierownik regionu z firmy Röben.
  Stosuje się wtedy około 30 cm izolacji wyłożonej na stropach, rezygnując już z ocieplania samego dachu.

Jeżeli poddasze jest użytkowe, to warstwę tę układamy na konstrukcji dachowej. Natomiast aby uzyskać optymalne parametry cieplne poddasza, które zostało przystosowane do warunków mieszkalnych, polecanym rozwiązaniem jest wykonanie izolacji dwuwarstwowej. Taka konstrukcja ocieplenia obejmuje jedną warstwę wełny rozmieszczoną pomiędzy krokwiami, drugą natomiast montuje się tuż pod nimi. W budownictwie energooszczędnym łączna grubość obu warstw powinna wynosić około 30 cm.

Korzyści płynące z zastosowania dwuwarstwowej izolacji to przede wszystkim minimalizacja mostków termicznych, które mogą się tworzyć w miejscu drewnianych krokwi. Dodatkowa warstwa wełny, której ciągłość nie jest przedzielona belkami krokwi, dociepla poddasze w tych punktach, gdzie przy układzie jednowarstwowym jest tracone ciepło.     

Tak dla wentylacji

Aby całe pokrycie, czyli komplementarny system dachówek i ocieplenia, stawiało opór uciekającemu ciepłemu powietrzu, należy zabezpieczyć te elementy przed działaniem wilgoci. Zawilgocone ocieplenie nie spełnia prawidłowo swych funkcji. Ponieważ wilgoć może się dostawać do izolacji od góry (woda opadowa przy nieszczelnym dachu) oraz od dołu (para wodna z pomieszczeń), pod warstwą wełny montuje się folię paroizolacyjną, a nad nią – wysokoparoprzepuszczalną membranę dachową.

Tak przygotowane ocieplenie z folią i membraną należy jeszcze uzupełnić poprzez odpowiednio wykonane pokrycie, umożliwiające cyrkulację powietrza pod dachówkami. Prawidłowa wentylacja pokrycia pozwoli nie tylko zoptymalizować efektywność izolacji cieplnej, ale też uchroni więźbę przed zawilgoceniem, a co za tym idzie – osłabieniem konstrukcji dachu.

Wentylacja w trzech krokach

Po pierwsze, aby umożliwić przepływ powietrza w wentylowanej przestrzeni, należy utworzyć pustki wentylacyjne pod dachówkami, wykorzystując przestrzeń powstałą z ułożenia kontrłat. Najważniejsza zasada to dostosowanie grubości kontrłat do długości krokwi: im dłuższe krokwie tym większy dach, a tym samym – trudniejsza wentylacja. Dlatego do dachów o dłuższych krokwiach stosuje się wyższe kontrłaty. Po drugie, aby powietrze mogło cyrkulować w przestrzeni pod dachówkami, należy zapewnić mu odpowiednio duży wlot w okolicach okapu oraz wylot przy kalenicy.

• W obrębie okapu musi zostać zapewniony wlot powietrza, którego wielkość jest równa co najmniej 0,2% powierzchni dachu. Oznacza to, że dla krokwi o długości 10 m wynosi on 200 cm²/mb okapu – tłumaczy Piotr Gałajda.

Obliczając wielkość otworu wlotowego należy też uwzględnić fakt, że przekrój efektywny jest zawężany ze względu na krokwie i kontrłaty. Warto dodać, że dla dachu krytego ceramicznymi dachówkami zakładkowymi, zaleca się wykonanie okapu z wykorzystaniem grzebienia okapu (wróblówki) oraz listwy wentylacyjnej. Natomiast właściwa cyrkulacja powietrza w obrębie kalenicy zależy od efektywności przekroju wentylacyjnego. 

• Powinien on mieć wielkość 0,05% powierzchni dachu, przy czym w przypadku dachów dwuspadowych dotyczy to każdej połaci osobno. Przykładowo, dla dachu dwuspadowego z krokwią o długości 10 m, wentylacja kalenicy dla każdej z płaszczyzn musi mieć efektywny przekrój min. 50 cm²/mb – wyjaśnia ekspert.

Dodatkowo, dla skutecznej wentylacji i zabezpieczenia przed wodą z opadów deszczu lub topniejącego śniegu, na kalenicy stosuje się taśmę wentylacyjno-uszczelniającą.

Po trzecie - dachówki wentylacyjne

Dachówki wentylacyjne wspomagają system wentylacji pod pokryciem, zapewniając dodatkowe miejsce wlotu powietrza. Wykorzystuje się je szczególnie w przypadku dachów o dużych połaciach, gdzie brakuje dostatecznej wentylacji powierzchni pod dachówką połaciową.

• W przypadku długich krokwi (powyżej 7 m) i zastosowaniu standardowej kontrłaty o wysokości 2,5 cm, należy zamontować dachówki wentylacyjne w trzecim rzędzie od kalenicy, w odległości około 1 m od siebie – mówi Piotr Gałajda.

Jedna dachówka wentylacyjna powinna przypadać średnio na 13 m² dachu. Gdy odległość między kalenicą i okapem jest znaczna, należy układać dachówki w dwóch rzędach, a gdy odstęp ten wynosi powyżej 12 metrów - nawet w trzech rzędach.

Standardowy rozstaw pomiędzy rzędami dachówek wentylacyjnych to ok. 1,50 m – 1,80 m. Dachówki wentylacyjne stosuje się również tam, gdzie przerwana jest ciągłość przestrzeni wentylacyjnej, tj. pod i nad oknami połaciowymi, przed i za kominem oraz we wszystkich innych miejscach, w których wlot lub wylot powietrza wentylacyjnego jest zaburzony.

Dachówki wentylacyjne montuje się w drugim rzędzie przed i za „przeszkodą”. Zastosowanie dachówek nie jest jednak konieczne w przypadku, gdy przeszkoda dla wentylacji występuje w odległości nie większej niż 1,5 m od kalenicy.